TBMM Başkanı Prof. Dr. Mustafa Şentop, “Başta devlet hayatı olmak üzere çok önemli alanlarda oluşturulacak kararların dahi dayanağını teşkil eden esasen stratejik verilerdir. Bu nedenle istatistiklerin tamamen gerçeği yansıtması, insanların güven duygusunu pekiştirir.” dedi.

TBMM Başkanı Mustafa Şentop, Uluslararası Balkan Üniversitesi ve Tokat Valiliğinin katkılarıyla Prof. Dr. Orhan Düzgüneş anısına Gaziosmanpaşa Üniversitesinde düzenlenen II. Uluslararası Uygulamalı İstatistik Kongresi’nde yaptığı konuşmada, ilki salgın nedeniyle çevrim içi olarak düzenlenen kongreye katılmanın mutluluğunu yaşadığını söyledi.

İstatistik biliminin öneminin altını çizen TBMM Başkanı Şentop, merhum Prof. Dr. Orhan Düzgüneş’e istatistik bilimine verdiği hizmetlerden dolayı rahmet diledi.

Batı kökenli istatistik kelimesinin Türkçe’de vergi, yargı, sanayi ve tarım üretimleri, nüfus, hastalık ve benzeri belli alanlardaki bilgileri, olguları bir sonuç çıkarmak amacıyla yöntemli şekilde toplayıp sayılar halinde gösterme işi anlamına geldiğini belirten Meclis Başkanı Şentop, kelimenin kökeninin çağrışımları kapsamında düşünülürse insanlık tarihi kadar eskiye götürebileceğini ifade etti.

21. yüzyılın tartışmasız şekilde bilgi çağı olarak nitelendirildiğine, istatistik ve veri bilimi üzerine inşa edilen akıllı sistemlerin de bu temel üzerine oturtulduğuna işaret eden Şentop, şöyle devam etti:

“İstatistiki veriler yeni algoritmik hesaplamaların ve programların temelini oluşturmaktadır. Bilgisayarlarda çok miktarda veri saklanabilmesi, verilerin işlenebilmesi, veriden anlam çıkarabilme üzerine kurulu istatistik ve yapay öğrenme, akıllı sistemlerin günlük hayatımızda daha fazla yer almalarına sebep olmaktadır. İnsanlar yaş, meslek, cinsiyet, internet kullanma eğilimleri gibi kriterlere göre sınıflanıyor ve bu verilere göre tüketici kategorilerine ayrılıyor. Hatta öyle ki bu verilere dayanılarak siyasi görüşleri ve hangi partiye oy verecekleri yönünde tahminler, tespit ve hesaplamalar yapılıyor. Önümüzde istatistiki çalışmaya başvurulmayan herhangi bir alan yoktur desek, hata yapmış olmayız.”

Modern teknolojinin bilginin depolanmasında önemli rol oynadığını, bu nedenle veri hacimlerinin sürekli arttığını, akıllı telefonların ek bellek ve hafıza kartları alabildiğini, sosyal mecralara her an onlarca fotoğraf yüklenebildiğini anımsatan Şentop, “Bütün bu veri yığınından anlamlı veriler ve analizler elde etmek, istatistik biliminin alanına giriyor. Bu veriler inavosyonun da temel taşı olarak daha da önemli hale gelmektedir. Ülkeler bu verilerden yola çıkarak sürekli yeni eylem planları oluşturuyor. Yapay zeka sayesinde verilerden anlam çıkararak insanların içgüdülerini tespit etmeye onlara hitap etmeye yönelik çalışmalar yapıyorlar.” diye konuştu.

Osmanlı döneminde oluşturulan istatistiki bilgilerin hem genel tarih hem de istatistik tarihi bakımından kıymetli olduğuna dikkati çeken Şentop, Osmanlı defterlerinin gerek içeriğindeki doğruluk ve kapsamlılık gerek defterlerde kullanılan kısaltma ve referanslar bakımından 15 ve 16. yüzyılda Avrupa’da görülen benzerlerinden çok daha ileri ve gelişmiş örnekler içerdiğini söyledi.

Şentop, her alanda istatistik bilgilerin önem taşıdığını vurgulayarak “Başta devlet hayatı olmak üzere çok önemli alanlarda oluşturulacak kararların dahi dayanağını teşkil eden esasen stratejik verilerdir. Bu nedenle istatistiklerin tamamen gerçeği yansıtması, insanların güven duygusunu pekiştirir. Verilerin insanların zihinlerinde soru işareti bırakmayacak şekilde istatistiklere yansıtılması gerekir ki yapılan güzel işler toplumunda hak ettiği değeri bulabilsin, güven duygusu pekiştirilsin, yeni kararlar için sağlam bir zemin oluşturulabilsin.” diye konuştu.

Türkiye İstatistik Kurumunun (TÜİK) ekonomik, sosyal, demografik, çevre, bilim ve teknoloji gibi pek çok alanda derleme değerlendirme konularında çalıştığını aktaran Şentop, şunları kaydetti:

“TÜİK’in yayınlarını bireylerin, devletin ve özel sektörün neredeyse ihtiyaç duyduğu her alanda baz alındığını ve bu bakımdan çok önemli olduğunu da vurgulamak isterim. İnsanoğlu, gündelik işlerinden ya da iş yerindeki faaliyetlerini yerine getirirken etrafında cereyan eden hadiselere duyarsız kalamaz. Ay sonunda hakkınızda yapılan performans değerlendirmesinin sonucu nasıl olacak, trafik kurallarına uymayla eğitim düzeyi arasında nasıl bir ilişki var, dünya üzerindeki nüfus artışının iklim ve çevre üzerindeki etkileri neler olacak, dünya 50 yıl sonra kaç derece daha ısınacak, hakkında 1,5 yıl öncesine kadar hiçbir şey bilmediğimiz Kovid-19 salgınıyla ilgili yüz yıl önceki İspanyol gribinden ölen kişilerin sayıları nedir… Zihnimizdeki bu gibi birçok sorunun cevabını rakamsal değerlere dayanan matematik modelleriyle öğreniyoruz. İstatistiğin önemi, tam olarak cevabını bilmediğimiz ya da bilgi sahibi olmadığımız sorulara en güvenilir cevabı arama sürecinde ortaya çıkmaktadır.”